راهپیمایی اربعین، این تجمع عظیم معنوی، نمایشی باشکوه از وحدت و انسجام میان مسلمانان و آزادگان جهان است که هر ساله میلیون‌ها انسان با ملیت‌ها، زبان‌ها و فرهنگ‌های گوناگون، در مسیر پیاده‌روی به سمت کربلا گرد هم می‌آیند تا وفاداری خود را به آرمان‌های امام حسین(ع) نشان دهند. این حرکت بی‌نظیر، فراتر از هر مرز و تفاوتی، با روحیه برادری و همدلی همراه است؛ جایی که زائران در موکب‌های مختلف، بدون هیچ چشمداشتی به یکدیگر خدمت می‌کنند و جهان را به تماشای قدرت اتحاد امتی می‌نشانند که در سایه عشق به اهل بیت(ع) یکی شده‌اند. راهپیمایی اربعین، نه تنها زیارت‌گاه عاشقان است، بلکه تجلی‌گاه صلح، برابری و همبستگی جهانی است.
به مناسبت اربعین حسینی و با هدف بازخوانی ظرفیت‌های تمدنی اربعین با حجت‌الاسلام محمد حائری شیرازی استاد حوزه و دانشگاه به گفت‌وگو پرداختیم.
ایسنا: گزارش‌هایی از حضور میلیونی زائران در راهپیمایی اربعین و پیوندهای فراملیتی آن چگونه می‌تواند پیام‌های سیاسی و انسان‌دوستانه را به جهانیان منتقل کند؟
حضور میلیونی زائران در راهپیمایی اربعین، خود یک رسانه زنده و پویا است که بدون نیاز به ابزارهای کلاسیک تبلیغاتی، پیام‌های پرقدرت سیاسی و انسان‌دوستانه را به سراسر جهان منتقل می‌کند. این اجتماع بی‌نظیر که در آن افراد از ده‌ها کشور با زبان‌ها، فرهنگ‌ها و حتی مذاهب مختلف شرکت می‌کنند، نمونه‌ای عینی از همزیستی مسالمت‌آمیز، احترام متقابل و همکاری انسانی است. چنین تصویری، در برابر موج رسانه‌ای غرب که جهان اسلام را با خشونت و افراط‌گرایی معرفی می‌کند، می‌تواند یک ضدروایت قوی ایجاد کند و چهره واقعی امت اسلامی را به نمایش بگذارد.
پیوندهای فراملیتی اربعین، نه صرفاً در حضور فیزیکی افراد، بلکه در شبکه‌سازی معنوی و اجتماعی میان ملت‌ها شکل می‌گیرد. این ارتباطات، زمینه‌ای برای انتقال مفاهیم مشترک مانند عدالت‌خواهی، یاری مظلومان، و ایستادگی در برابر استکبار را فراهم می‌آورد. وقتی زائری از اندونزی، نیجریه یا اروپا، در مسیر پیاده‌روی اربعین با زائری از عراق، ایران یا لبنان همسفر می‌شود، تجربه مشترک آنان به پلی برای تفاهم فرهنگی و همگرایی سیاسی تبدیل می‌شود. این همگرایی، پیام غیرمستقیم اما نیرومندی به جهان مخابره می‌کند، این که امت اسلامی، علی‌رغم فاصله‌های جغرافیایی و تنوع فرهنگی، در مسائل اساسی یکدل و متحد است.
از سوی دیگر، گزارش‌ها و تصاویر اربعین که در رسانه‌ها، شبکه‌های اجتماعی و خبرگزاری‌ها منتشر می‌شود، یک زبان جهانی برای انتقال پیام‌های انسان‌دوستانه ایجاد می‌کند. صحنه‌هایی مانند خدمت‌رسانی رایگان موکب‌ها به همه زائران بدون توجه به ملیت و مذهب، یا کمک‌های خودجوش مردم به یکدیگر، تجسم عملی ارزش‌هایی همچون ایثار، همبستگی و مهمان‌نوازی است. این تصاویر و روایت‌ها، می‌تواند افکار عمومی جهان را متوجه این حقیقت کند که اربعین نه فقط یک مناسک مذهبی، بلکه یک حرکت بزرگ انسانی است که بر پایه کرامت انسان و دفاع از ارزش‌های مشترک بشری شکل گرفته است.
ایسنا: با توجه به فضای رسانه‌ای جهان و جنگ روایت‌ها، چگونه می‌توان از ظرفیت رسانه‌ای و فرهنگی راهپیمایی اربعین برای مقابله با سانسور خبری جنایات رژیم صهیونیستی و بازنمایی واقعیت مقاومت اسلامی استفاده کرد؟
فضای رسانه‌ای جهان امروز، به شدت تحت تأثیر جریان‌های خبری و روایتی است که توسط قدرت‌های مسلط کنترل می‌شوند. این قدرت‌ها تلاش می‌کنند با سانسور یا تحریف اخبار، واقعیت جنایات رژیم صهیونیستی را پنهان کنند و مقاومت مردم فلسطین را یا نادیده بگیرند یا به شکل منفی جلوه دهند. در چنین شرایطی، راهپیمایی اربعین یک ظرفیت استثنایی و مردمی برای شکستن این حلقه سانسور ایجاد می‌کند. حضور میلیون‌ها زائر از کشورهای مختلف، با امکان تولید و انتشار محتوا به صورت مستقیم در شبکه‌های اجتماعی، می‌تواند روایتی جایگزین و غیررسمی را به افکار عمومی جهان عرضه کند؛ روایتی که با تصویرهای زنده، شهادت‌های شخصی و پیام‌های صریح علیه ظلم همراه است.
ظرفیت رسانه‌ای اربعین در اینجاست که حتی بدون پوشش رسانه‌های بزرگ، از طریق تلفن‌های همراه و شبکه‌های اجتماعی، صدها هزار روایت و تصویر به شکل همزمان منتشر می‌شود. این روایت‌ها نه‌تنها پیام‌های مذهبی و فرهنگی اربعین را منتقل می‌کند، بلکه می‌تواند به صورت هوشمندانه، پیوند مفهومی بین آرمان حسینی و مقاومت فلسطین را در ذهن مخاطبان جهانی ایجاد کند. اگر موکب‌ها، گروه‌های فرهنگی و زائران با برنامه‌ریزی قبلی، پیام‌ها و نمادهای حمایت از فلسطین را در مسیر اربعین برجسته کنند، آنگاه تصاویر و ویدئوهای آن، خود به یک کارزار رسانه‌ای جهانی علیه سانسور و تحریف تبدیل می‌شود.
از بعد فرهنگی، اربعین فرصت مناسبی برای معرفی چهره حقیقی اسلام به‌عنوان دینی انسان‌دوست و عدالت‌طلب است. این حرکت می‌تواند با روایت‌های مردمی، نشان دهد که مقاومت اسلامی نه از روی تعصب یا نفرت، بلکه بر پایه دفاع از کرامت انسانی و مقابله با ستم شکل گرفته است. این پیام وقتی از زبان مردم عادی و با تصاویر زنده از همبستگی بین ملت‌ها منتشر شود، اعتبار و اثرگذاری بیشتری خواهد داشت. بنابراین، اربعین می‌تواند همزمان با پاسداشت یاد امام حسین(ع)، به یک «شبکه جهانی روایت حقیقت» تبدیل شود که در برابر دستگاه تبلیغاتی دشمن ایستادگی می‌کند و صدای مظلومان، به‌ویژه مردم فلسطین، را به گوش جهان می‌رساند.
ایسنا: تجاوزات رژیم صهیونیستی به نوار غزه و نسل‌کشی آشکار علیه مردم مظلوم فلسطین چه تاثیری بر روحیه امت اسلامی و اهمیت احیای گفتمان اربعین در سال ۱۴۰۴ دارد؟
تجاوزات رژیم صهیونیستی به نوار غزه و جنایات آشکار علیه مردم مظلوم فلسطین، در حقیقت زخمی عمیق بر پیکر امت اسلامی ایجاد کرده است. این رخداد نه تنها احساسات و عواطف مسلمانان را جریحه‌دار کرده، بلکه بار دیگر ماهیت ظالمانه و غیرانسانی صهیونیسم جهانی را برای وجدان‌های بیدار جهان آشکار ساخته است. امت اسلامی امروز با مشاهده این حجم از خشونت و بی‌رحمی، بیش از پیش به ضرورت همبستگی، مقاومت و بازگشت به اصول اصیل اسلامی پی می‌برد. این شرایط، بستر مناسبی را برای احیای گفتمان مقاومت و فرهنگ عاشورایی فراهم کرده است، چرا که عاشورا خود نماد ایستادگی در برابر ظلم و حمایت از مظلوم است.
در چنین فضایی، گفتمان اربعین در سال ۱۴۰۴ می‌تواند نقش بسیار مهمی در جهت‌دهی به افکار عمومی امت اسلامی ایفا کند. اربعین صرفاً یک مراسم مذهبی محدود به سوگواری نیست، بلکه یک تجمع عظیم انسانی با پیام‌های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی است که فراتر از مرزها و قومیت‌ها، بر وحدت و ایستادگی تأکید دارد. این همایش میلیونی، فرصتی برای پیوند دادن مظلومیت کربلا با مظلومیت غزه و نشان دادن تداوم خط مقاومت از عاشورا تا امروز است. زائران اربعین می‌توانند با شعارها، پیام‌ها و نمادهایی که با خود حمل می‌کنند، صدای مردم فلسطین را به جهان برسانند و افکار عمومی را علیه ظلم جهانی بسیج کنند.
از سوی دیگر، حوادث غزه و تداوم جنایات رژیم صهیونیستی، اهمیت بازخوانی پیام‌های اربعین را دوچندان می‌کند. گفتمان اربعین بر سه محور «آگاهی‌بخشی»، «همبستگی» و «مقاومت» استوار است و این سه عنصر دقیقاً همان چیزی است که امروز امت اسلامی برای مقابله با پروژه‌های استعماری و صهیونیستی نیاز دارد. در سال ۱۴۰۴، می‌توان با بهره‌گیری از ظرفیت رسانه‌ای و مردمی این راهپیمایی، پیوند میان آرمان‌های حسینی و آرمان‌های مقاومت فلسطین را تقویت کرد و به جهانیان نشان داد که ملت‌های مسلمان، فراموش‌کار نیستند و ظلم در هر نقطه‌ای از جهان را با همان نگاه کربلا می‌نگرند. این احیا، نه‌تنها تقویت‌کننده روحیه امت اسلامی است، بلکه امید و انگیزه‌ای تازه برای استمرار مسیر مقاومت در برابر طاغوت زمان ایجاد می‌کند.
ایسنا: سکوت برخی قدرت‌های عربی و کشورهای اسلامی در برابر جنایات رژیم صهیونیستی چه معنایی برای وحدت امت اسلامی دارد و آیا راهپیمایی اربعین می‌تواند جایگاه جدیدی برای انسجام بین کشورها و ملت‌ها ایجاد کند؟
سکوت برخی قدرت‌های عربی و کشورهای اسلامی در برابر جنایات رژیم صهیونیستی، نشانه‌ای از فاصله گرفتن آنان از اصول اصیل اسلامی و منافع واقعی امت است. این سکوت، گاه به دلیل وابستگی‌های سیاسی و اقتصادی به قدرت‌های غربی و گاه ناشی از نگاه‌های قومی و ملی‌گرایانه محدود است که با آرمان‌های امت واحده اسلامی در تضاد است. نتیجه این رفتار، تضعیف جبهه مقاومت و ایجاد شکاف در میان ملت‌های مسلمان است؛ شکافی که دشمنان اسلام سال‌ها برای عمیق‌تر کردن آن تلاش کرده‌اند. این رویکرد باعث می‌شود بسیاری از مردم مسلمان احساس کنند که مسئولیت دفاع از مظلومان فلسطین، بر دوش ملت‌ها و نیروهای مردمی است نه دولت‌های وابسته.
در چنین شرایطی، راهپیمایی اربعین می‌تواند یک صحنه واقعی از وحدت فراتر از مرزهای جغرافیایی و اختلافات سیاسی را به نمایش بگذارد. اربعین بستری است که در آن میلیون‌ها نفر از ملیت‌ها، مذاهب و اقوام مختلف گرد هم می‌آیند و حول یک محور مشترک یعنی محبت به اهل بیت(ع) و پیروی از آرمان‌های حسینی متحد می‌شوند. این اجتماع، برخلاف اجلاس‌های رسمی و سیاسی که تحت تأثیر فشارهای بین‌المللی یا مصالح زودگذر قرار می‌گیرد، ریشه در ایمان و باور مردمی دارد و از این رو، ماندگاری و اثرگذاری بیشتری دارد.
جایگاه اربعین می‌تواند از یک مراسم مذهبی به یک پایگاه راهبردی برای انسجام امت اسلامی ارتقا یابد. در فضای این راهپیمایی، امکان شکل‌گیری ارتباطات مردمی، فرهنگی و حتی سیاسی میان ملت‌های مختلف فراهم می‌شود و این خود، زیرساختی برای همگرایی جهان اسلام در برابر دشمنان مشترک است. اگر این ظرفیت با برنامه‌ریزی دقیق رسانه‌ای، فرهنگی و دیپلماتیک همراه شود، می‌تواند شکاف‌های ایجاد شده توسط سکوت و خیانت برخی دولت‌ها را تا حد زیادی جبران کرده و تصویر واقعی از «امت واحده» را به جهان نشان دهد. اربعین به این معنا می‌تواند پاسخی عملی و الهام‌بخش به سکوت حاکمان و بی‌تفاوتی قدرت‌های عربی باشد.
انتهای پیام
نظرات