گام هایم را تندتر می‌کنم تا زودتر برسم، نان آوری به غیر از من در خانه نیست، اگر تعلل کنم امروز و فردا بدون نان می‌مانیم، به کوچه نانوایی نزدیک می‌شوم، خدا خدا می‌کنم نانوایی خلوت باشد.

همیشه صف نانوایی از مغازه بیرون می‌زند، کنجکاوانه مغازه را از دور وارسی می‌کنم، چند نفر بیرون مغازه چشم به داخل ایستاده‌اند، با خودم تخمین می‌زنم که اگر ساعت یک بعدازظهر راه بیفتم و نان به من برسد، به طور قطع شانس آورده ام.

وارد کوچه امین می‌شوم؛ سر ظهر است و نانوایی غلغله اما چهره بشاش و خنده روی آقا مهدی پای تنور و نان‌هایی که با خوشرویی تحویل مشتری‌ها می‌دهد، خستگی و گرما را قابل تحمل می‌کند؛ تقریباً همه مشتری‌ها را با نام می‌شناسد و از همه مهمتر احوالپرسی گرمی است که با تک تک آنها می‌کند، سلیقه و ذائقه مشتری‌ها در ذهنش حک شده، با گوشه پیشبندش عرق پیشانی اش را پاک می‌کند و نان ها را از تنور درمی‌آورد و با احترام تحویل مشتری ها می‌دهد.

بدون تردید ادب، خوشرویی، کلام شیرین و مشتری‌مداری‌اش سبب شده این نانوایی سنگکی سالیان سال طرفداران خاص خودش را داشته باشد البته کیفیت نان آن هم در تمام شهر ملایر زبانزد است.

سر و کله زدن با این همه مشتری از ساعت چهار صبح تا یک بعدازظهر بدون استراحت و سر پا ایستادن مداوم پای تنوری تقریباً با حرارتی حدود ۶۰۰ درجه سانتی‌گراد در این گرمای جانفرسا، صبر و حوصله‌ای برای کسی نمی‌گذارد اما آقا مهدی با طمأنینه خاص خودش سعی می‌کند رضایت مشتری‌ها را جلب کرده و کسی ناراضی از مغازه خارج نشود؛ یک نفر نان کنجدی می‌خواهد، یکی نانش باید برشته باشد، یکی نان نرم‌ تر، دیگری از در نیامده عجله دارد نان بگیرد و برود، یکی هم کلاً صف را بهم زده و با زرنگی و دورغگویی اصرار دارد که دو ساعت پیش از در مغازه نانوایی رد شده و نوبت گرفته و حالا می خواهد نانش را بدون ایستادن سر صف با بی اخلاقی کلامل دریافت کند، دیگری هم یک نان سر صف یکی ها گرفته و حالا پشیمان شده و می رود داخل صف چند تایی که باعث اعتراض همه می شود.

آقا مهدی که چند ماهی است یکی از پاهایش لنگ می زند، سعی می کند درگیری لفظی مشتریان را مدیریت کند و سریع تر افراد را راه بیندازد و گاهی با برخورد بسیار خوبش، خود مردم خجالت زده می شوند و نوبت و صف را رعایت می کنند.

این آقا مهدی داستان ما یک سال پیش در مسیر رفتن به روستایشان برای نجات جان یک سگ در جاده با درختی تصادف می کند و ماشین و خودش کاملاً داغان می شوند و مدت ها در ICU بستری بوده و بارها پاهایش را عمل کردند و اکنون به علت پلاتینی که داخل پایش کار گذاشته اند، دیگر مثل گذشته نمی تواند راه برود و کمی لنگ می زند، خودش می گوید: «خدا دوباره مرا متولد کرد وگرنه با آن تصادف شدید که رقم خورد، کسی به زنده ماندن و سر پاشدنم امید نداشت اما شکر خدا که عمرم به دنیا بود و حالا به این مردم خدمت می کنم.» 

اما من مطمئنم دعاهای مردم و رفقا و مشتری هایی که همیشه نگران و جویای احوالش بودند و از جای خالی اش در نانوایی گلایه می کردند و به طور قطع حُسن خلق این مرد زحمتکش و خدماتی که سال ها پای تنور به این ملت ارائه داده، باعث شد دوباره سر پا شود و شفا پیدا کند.

نیم ساعتی گذشته و صف تکان اساسی خورده است، من از ستیغ آفتاب نجات یافته و یک گُله سایه پیدا کرده ام و گوشه ای کِز می کنم تا از تابش بی امان آفتاب در امان بمانم.

نوبت که به من می رسد از آقا مهدی می خواهم تا برای یک مصاحبه و بیان مشکلات «شغل نانوایی» وقتی را تعیین کند و زمان مصاحبه فرامی رسد ...

یک خانواده صمیمی و زحمتکش

مهدی وکیلی ۳۸ ساله، بیش از ۱۱ سال است که به عنوان «نان‌گیر» در نانوایی سنگکی مشغول به کار است، وی متأهل بوده و دارای دو پسر ۵ و ۱۲ ساله است.

روح‌الله بیات برادرخانم مهدی وکیلی، ۴۰ ساله او نیز ۱۱ سال به عنوان «شاطر» در این نانوایی سنگکی فعالیت می‌کند و به گفته خودش به علت وجود مشکلات فراوان اقتصادی و نداشتن درآمد کافی هنوز صاحب فرزند نشده است.

علی بیات که همه وی را به عنوان «شاطرعلی» می‌شناسند با بیش از ۲۵ سال سابقه فعالیت در نانوایی برادر روح‌الله بیات و برادرخانم مهدی وکیلی، مسئول این نانوایی است، عموی روح الله و علی در دوران دفاع مقدس شهید شده‌اند و هر دو اهل روستای جوزان هستند، حرفه نانوایی در خاندان بیات موروثی بوده و جزو پیشه پدری آنها به حساب می‌آید.

بعد از گرفتن عکس‌ها از آنها اجازه می‌گیرم و گوشه نانوایی کنار تنور مشغول مصاحبه می شوم.

قیمت نان و یارانه آرد باید افزایش پیدا کند

علی بیات، مسئول این نانوایی با ۲۵ سال سابقه فعالیت، کسی که موهایش را در کنار تنور نانوایی سنگکی سفید کرده است، از درآمد بسیار کم این شغل گلایه می‌کند و می‌گوید روزانه ۹ کیسه آرد از کارخانه‌دار می‌خریم.

وی با تأکید بر اینکه هزینه نانوایی‌ها بسیار بالا و درآمد آنها بسیار اندک است، افزود: ما شرمنده کارگران خود هستیم، یک شاطر نانوایی روزانه ۴۰۰ هزار تومان، نان‌گیر روزانه ۳۰۰ هزار تومان و خمیرگیر روزانه ۲۵۰ هزار تومان درآمد دارد، با این سطح تورم و مخارج و گرانی سرسام آور، این افراد چگونه می‌توانند مخارج منزل و کرایه خانه را تأمین کنند.

بیات با اشاره به اینکه در حال حاضر اکثر نانوایی‌ها با مشکل اساسی مواجه هستند، ادامه داد: اداره صنعت، معدن و تجارت، جهادکشاورزی و اتحادیه نانوایان از مشکلات ما آگاهی کامل دارند.

وی با اشاره به اینکه ما مجبوریم از صبح زود تا پاسی از شب در سرمای زمستان و در گرمای جانفرسای تابستان کنار تنور ملت را راضی نگه داریم، اظهار کرد: چند سالیست که قیمت نان افزایش پیدا نکرده این در حالیست که با توجه به افزایش سرسام‌آور هزینه‌ها، قیمت نان و یارانه آن باید بیشتر شود.

شاطرعلی تأکید کرد: متأسفانه بعضی روزها که به علت نبود آرد و عدم توزیع به موقع آن از سوی کارخانه‌ها، نانوایی تعطیل می‌شود، ما هم درآمدی نداریم، از سوی دیگر کارگری که ۱۱ سال عمر خود را در این حرفه صرف کرده است، دیگر نمی‌تواند دنبال شغل دیگری بگردد.

وی با اشاره به اینکه ۹۵ درصد نانوایان، افراد پاکدست و درستکاری هستند، اضافه کرد: چند درصدی هم به علت مشکلات اقتصادی ممکن است خیلی از مسائل را رعایت نکنند.

بیات با تأکید بر اینکه کارگران نانوایی جزو مظلوم‌ترین اقشار جامعه به شمار می‌روند، خاطرنشان کرد: این حرفه جزو مشاغل سخت است اما متأسفانه هیچ وام و تسهیلاتی به آنها تعلق نمی‌گیرد، ما در طول ماه تعطیلی نداریم و اگر مشکل و کار خاصی برای کارگر نانوایی به وجود پیش بیاید حتماً باید فرد خاصی را جایگزین خود کند تا کار نانوایی نخوابد، از سوی دیگر جوانان هیچ علاقه‌ای به این شغل ندارند چراکه زحمتش زیاد و درآمدش بسیار کم است.

وعده‌ای که عملیاتی نشد

وی در مورد مشکلات این شغل افزود: ایام عید قرار بود براساس میزان پخت، سهمیه آرد ما را بیشتر کنند، این موضوع به صورت مکتوب از سوی مسئولان به ما اعلام شد اما با وجود اینکه ما در ایام عید و ماه رمضان به طور مدام فعالیت خوبی داشتیم اما مسئولان به قول خود عمل نکردند و سهمیه اضافی آرد به ما داده نشد.

این نانوای با تجربه خاطرنشان کرد: برای تأمین آرد پول را به حساب کارخانه می‌ریزیم اما کارخانه‌دار آرد را در موعد مقرر تحویل نمی‌دهد، همین امر باعث تعطیلی نانوایی می‌شود، از سوی دیگر مشکل حمل و نقل نیز مزید بر علت شده است، گاهی حتی مجبور هستیم هزینه‌ها را از جیب بدهیم تا نانوایی تعطیل نشده و مردم دچار مشکل نشوند.

یک نکته کلیدی برای افزایش ماندگاری نان

بیات با اشاره به اینکه وزن هر چانه نان سنگک ۶۵۰ گرم است، تأکید کرد: ما سال‌هاست تلاش می‌کنیم نان با کیفیت مطلوب تحویل مردم بدهیم، در مرحله بعدی خود مشتریان هستند که باید شرایط نگهداری نان را بدانند و آن را هرگز به صورت داغ در پلاستیک قرار ندهند چراکه این امر کیفیت نان را پایین می‌آورد.

وی اظهار کرد: ۵۰ درصد کیفیت نان به آرد مطلوب، ۳۰ درصد به نانوا و ۲۰ درصد به خود مشتری بستگی دارد؛ مشتریان باید ابتدا نان را خنک کنند و بعد آن را داخل کیسه‌های پارچه‌ای قرار دهند.

بیات با اشاره به اینکه بعد از کارتی شدن خرید نان با توجه به تعداد کارت‌هایی که روزانه کشیده می‌شود، به ما سهمیه آرد تعلق می‌گیرد، گفت: از سوی دیگر مشکلاتی نیز وجود دارد؛ به عنوان نمونه دیروز دو ساعت کارتخوان ما دچار اختلال و قطعی شد و ما مجبور شدیم پول دستی از مردم بگیریم که این به ضرر ما تمام می‌شود، در این مواقع مجبور هستیم یا دنبال یک کارتخوان جدید بگردیم یا اینکه مشتری بعداً پول را پرداخت کند که در هر دو صورت باز نانوا متضرر می‌شود.

نانوایی؛ شغلی بسیار سخت با درآمدی اندک

مهدی وکیلی، نان‌گیر نانوایی سنگکی نیز با دلی پر خون از مشکلات این حرفه می‌گوید، وی به خبرنگار ایسنا گفت: ساعت سه و نیم صبح از خانه خارج می‌شویم و تا ساعت هشت شب سر کار هستیم و خانواده‌هایمان نیز از این وضعیت ناراضی هستند.

وی با اشاره به اینکه با درآمد ماهیانه هفت و نیم میلیون تومان، مستأجر هستم و مجبورم ماهیانه سه میلیون تومان کرایه خانه بدهم، ادامه داد: این نانوایی سنگکی در شهر ملایر تنها نانوایی است که به طور مدام در طول شبانه روز پخت می‌کند و حتی یک ساعت برای صرف صبحانه تعطیلی و استراحت نداریم.

وکیلی با تأکید بر اینکه مسئولان باید از مشکلات این حرفه آگاه باشند و از قشر نانوا حمایت جدی کنند، افزود: سال گذشته حادثه تلخی برایم رخ داد و حدود یک ماه در آی.سی.یو و بیمارستان بستری بودم و هفت ماه هم خانه نشین شدم، با وجود این تصادف سخت در نهایت فقط شش ماه برایم استراحت پزشکی تجویز کردند. بیش از ۵۰ میلیون تومان هزینه عمل جراحی ام شد.

وی با بیان اینکه از چهار صبح تا هشت شب یکسره سر پا هستم و این فشار مضاعفی به پایم وارد می‌کند و سبب شده به شدت از درد پا رنج ببرم، یادآور شد: باز هم خدا را شکر که از آن حادثه سخت جان سالم به در بردم و همچنان به مردم خدمت می‌کنم، مهم این است که آدم تا زمانی که زنده است، انسانیت، منش و اخلاق خوب داشته باشد.

دستانی که به خیر می‌رود

این نان‌گیر خوش برخورد نانوایی سنگکی کوچه امین با اشاره به اینکه تا جایی که بتوانیم هوای مشتریان بی‌بضاعت و نیازمند را داریم، ادامه داد: بارها شده افرادی که پول ندارند به ما مراجعه می‌کنند و ما با نهایت احترام بدون اینکه سایر مشتریان متوجه شوند، نان در اختیارشان می‌گذاریم و اجازه نمی‌دهیم دست خالی از نانوایی خارج شوند.

وی از گران شدن کنجد نیز گلایه کرد و گفت: دو سه روزی است به علت افزایش قیمت کنجد، نان کنجدی پخت نمی‌کنیم چراکه هر کیسه حدود پنج میلیون تومان شده است و دیگر برای ما نمی‌صرفد، هر چند نانوایی‌هایی هستند که کنجد بسیار نامرغوب را با قیمت پایین‌تر تهیه کرده و در اختیار مشتری قرار می‌دهند اما ما همواره سعی کرده‌ایم کنجد تازه و سالم تهیه کنیم.

گران شدن مایه خمیر؛ مشکلی که باید حل شود

شاطر دیگر این نانوایی سنگکی به گران شدن مایه خمیر اشاره و اظهار کرد: متأسفانه به سختی می‌توانیم مایه خمیر تهیه کنیم این در حالیست که مسئولان مربوطه باید رسیدگی کنند و برای نانوایی‌ها سهمیه در نظر بگیرند.

روح‌الله بیات با اشاره به اینکه یک ساعت زمان می‌برد تا خمیر نان سنگک عمل بیاید، ادامه داد: از زمانی که خرید نان الکترونیکی شده است، براساس میزان خرید افراد و میزان پخت، به ما سهمیه آرد می‌دهند.

وی با اشاره به اینکه متأسفانه خیلی از افراد هنوز کارت بانکی ندارند، افزود: به ناچار این افراد پول می‌دهند و ما مجبور می‌شویم برای اینکه فرد دست خالی از در نانوایی بیرون نرود، در ازای دریافت پول نقد، نان را در اختیارش قرار دهیم که این به ضرر ما تمام می‌شود.

بیات با اشاره به اینکه درآمد نانوایی کفاف مخارج زندگی را نمی‌دهد، مطرح کرد: در گرمای شدید تابستان حتی کولر هم افاقه نمی‌کند و کنار تنوری با حرارت ۶۰۰ درجه سانتی‌گراد دوام آوردن کار ساده‌ای نیست.

وی درباره خاطره تلخی که از کارش دارد، بیان کرد: یک بار دستم داخل دستگاه خمیرگیر، گیر کرده است و اگر  لطف خدا و حضور همکارانم نبود، به طور قطع مشکل جدی برایم پیشین می‌آمد.

 ‌بیات یادآور شد: به غیر از ۱۰ میلیون تومانی که ماهیانه اجاره این نانوایی است، هزینه‌های جاری نانوایی نیز بسیار بالاست و سبب شده این شغل این روزها دیگر طرفدار نداشته باشد.

وی با تأکید بر اینکه نانوایی جزو مشاغل اصلی و حیاتی جامعه به شمار می‌رود، تصریح کرد: انتظار داریم مسئولان نگاه جدی‌تری به این شغل داشته باشند و مشکلات ما را درک کنند و صدای ما را بشنوند و با تصمیم گیری درست و عادلانه باعث شوند بخشی از نیازمندی‌ها و آلام نانوایان به عنوان قشر زحمتکش و مظلوم جامعه مرتفع شود.

در ملایر کمبود آرد نداریم

رئیس اتحادیه نانوایان ملایر نیز با بیان اینکه در مجموع در سطح شهرها و روستاهای این شهرستان ۳۲۰ نانوایی به فعالیت مشغول هستند، اظهار کرد: در سطح شهر ملایر ۱۶۵ نانوایی به ارائه خدمات می‌پردازند.

صفر محمدحسینی در گفت‌وگو با ایسنا، با تأکید بر اینکه هیچ گونه کمبود آردی در سطح شهرستان نداریم، افزود: قبلاً مشکل حمل و نقل داشتیم که با پیگیری‌های انجام شده این مشکل مرتفع شد.

وی به کمبود مایه خمیر و گرانی قیمت آن اشاره و خاطرنشان کرد: با پیگیری‌های فرمانداری و مسئولان مربوطه مقرر شده است مایه خمیر به همراه سهمیه آرد با قیمت مناسب تحویل نانوایی‌ها شود.

رئیس اتحادیه نانوایان ملایر افزود: نانوایی‌ها از لحاظ سهمیه به دو دسته تقسیم می‌شوند؛ نانوایی‌هایی که سهمیشان هفت کیسه آرد و نانوایی‌هایی که سهمیه آنها بیش از هفت کیسه آرد است.

وی از انجام بازرسی‌های مرتب در قالب گشت مشترک به همراه کارشناسان و بازرسان فرمانداری، اتاق اصناف، جهادکشاورزی، اداره صنعت، معدن و تجارت و اتحادیه نانوایان خبر داد و گفت: در سطح روستاها هم با همکاری بخشداری‌ها، شوراها و دهیاری‌ها از عملکرد نانوایی‌ها بازدید می‌کنیم همچنین امسال چند مورد نانوایی متخلف شناسایی و پلمب شده‌اند.

محمدحسینی با اشاره به اینکه قیمت هر کیسه مایه خمیر بیش از یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان است، اظهار کرد: با احتساب بیمه، هزینه تأمین مایه خمیر، پول آب، برق، گاز، نمک و ... در مجموع هر نانوایی در طول ماه ۱۱ میلیون تومان هزینه دارد، به همین علت کلاً حرفه‌ نانوایی دیگر به صرفه نیست و درآمد نانوایی، جوابگوی هزینه‌های سرسام آور آن نیست.

مصاحبه ام تمام شد و من به مشقات، صبر و مظلومیت قشر کارگر و نانوا می اندیشم و در دلم دعا می کنم که «خدایا نان آور و بزرگ و مرد هیچ خانواده ای زمین‌گیر و بیمار نشود، در این شرایط سخت اقتصادی، اگر برای مرد و پدر یک خانواده اتفاقی بیفتد، مصیبتی غیرقابل تحمل است.»

انتهای پیام