علی حقی‌زاده در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا درباره ارزش‌ اقتصادی آب، اظهار کرد: آب در صنعت به علت استفاده مستقیم در فرآیند تولید و نیز استفاده غیرمستقیم با هدف گرمایش، سرمایش، تمیز کردن، حمل و نقل و ... بسیار اهمیت دارد و مصرف این مایه حیاتی به‌دنبال افزایش جمعیت و توسعه صنعت در جهان، افزایش یافته و موجب شده است که به‌لحاظ اقتصادی در فرآیند تولید ارزش، اهمیت روزافزونی یابد.

وی با بیان اینکه به‌دلیل مصرف روزافزون آب در بخش صنایع، مطالعه ساختار تقاضا و شناخت ساختار مصرفی آب بسیار ضروری است، افزود: تعیین قیمت آب می‌تواند موجب توزیع بهینه آن میان متقاضیان و متناسب با ارزش تولید آن شود.

عضو انجمن علوم و مهندسی منابع آب ایران با بیان اینکه مصرف آب در بخش صنایع روز به روز افزایش می‌یابد، لذا ضرورت دارد که به مطالعه ساختار تقاضا و شناخت ساختار مصرفی آب پرداخته شود، تصریح کرد: بدون وجود آب تقریباً هیچ‌گونه فعالیت اقتصادی اعم از صنعت، کشاورزی و خدمات قابل تحقق نیست و مهمتر از همه اینکه دارای قابلیت جانشینی کمی با دیگر نهاده‌هاست، لذا قابلیت جانشینی پایین آن باعث شده تا کمیابی آب مشهودتر باشد.

حقی‌زاده با بیان اینکه کمبود آب می‌تواند به علل مختلفی روی دهد، خصوصیت اقلیمی هر منطقه یکی از مهمترین دلیل آن است، افزود: از نقش‌های دیگر ارزش‌گذاری آب به ممانعت از اسراف و اتلاف آن می‌توان اشاره کرد.

وی با بیان اینکه در ارزش‌گذاری منابع آب بایستی به دو محور اصلی پایداری منابع  و نیز پایداری مالی عرضه‌کنندگان توجه ویژه کرد، گفت: تعیین  قیمت آب به عنوان یکی از بایدهای کنترل تقاضا و مدیریت صحیح آن مطرح است.

کمیابی آب در برنامه‌های توسعه کشور لحاظ شود

عضو هیات علمی دانشگاه لرستان با بیان اینکه در طول تاریخ زندگی بشر، دسترسی به منابع آب شرط لازم جهت رسیدن به توسعه اجتماعی - اقتصادی بوده است، افزود: عواملی نظیر افزایش جمعیت کره زمین، سیاست‌گذاری‌های غلط و همچنین بهره‌برداری بی‌رویه از منابع طبیعی منجر به وارد شدن آسیب‌های جدی به محیط زیست و اقتصاد کشورها شده و عدم مدیریت صحیح آب منجر به استفاده حجم زیادی از آن شده  است که به واسطه بهره‌وری کم، توان تولید کاهش پیدا می‌کند.

حقی‌زاده بیان کرد: هنگامی که تقاضای آب از عرضه آن بیشتر باشد، کمبود ایجاد می‌شود و این کمبود در کشورهای منطقه خشک جهان تبدیل به بحران آب شده که تغییرات اقلیمی و کاهش میزان بارش نیز شدت این بحران را افزایش می‌دهد.

وی با بیان اینکه ایران به علت قرار گرفتن در کمربند خشک و نیمه‌خشک جهان، جزو کشورهای با محدودیت منابع آبی محسوب می‌شود، اظهار کرد: براین اساس ضرورت دارد توجه به کمیابی آب در برنامه‌های توسعه کشور در نظر گرفته شود، چرا که یکی دیگر از ویژگی‌های آب و هوایی ایران، عدم توزیع زمانی و مکانی بارش و منابع آب است.

عضو انجمن علوم و مهندسی منابع آب ایران با بیان اینکه اقلیم کشور ایران خشک و نیمه خشک بوده به صورتیکه میانگین سالانه بارندگی آن حدود ۲۵۰ میلیمتر در سال است و این میزان حدود یک‌سوم میانگین بارندگی جهانی گزارش شده است، علاوه بر این، طبق آمار بارندگی سازمان هواشناسی کـور، میانگین 30 سـاله بارش منتهی به سال‌های ۹۸-۹۹ تقریباً ۲۵۲ میلیمتر بوده و در طی سال‌های ۴۵-۴۶ تا ۹۸-۹۹ کاهش بارش با شیب ملایمی دیده می‌شود، ادامه داد: به علت رشد جمعیت، تمایل به تولید بیشتر و همچنین الگوهای مصرف، بهره‌برداری از آب شیرین به منظور کشاورزی، صنعت و مناطق شهری از سال ۱۹۰۰ تاکنون حدود شش برابر و مصرف جهانی آب هر ۲۰ سال دو برابر شده است یعنی با نرخی فراتر از دو برابر جمعیت افزایش پیدا می‌کند.

۳۳ درصد از جمعیت جهان در حوضه‌های آبخیز با کمبود آب بیش از ۵۰ درصد مواجه‌اند

حقی‌زاده خاطرنشان کرد: مطالعات صورت گرفته حاکی از آن است که در صورت حفظ کردن رشد اقتصادی و نیز عدم بهینه‌سازی فرآیندهای صنعتی، تقاضای جهانی آب از ۴.۵ میلیارد مترمکعب کنونی در روز به میزان ۶.۹ میلیارد مترمکعب در سال ۲۰۳۰ افزایش پیدا می‌کند؛ یعنی میزان مصرف آب در جهان حدود ۴۰ درصد از آب در دسترس بیشتر است، لیکن در برخی مناطق، وضعیت به‌مراتب وخیم‌تر می‌شود به عنوان مثال، ۳۳ درصد از جمعیت جهان در حوضه‌های آبخیز زندگی خود با کمبود  بیش از ۵۰ درصد آب مواجه هستند.

وی گفت: از کل جمعیت جهان ۱.۳ درصد و از منابع آب شیرین ۰.۲ درصد به ایران اختصاص دارد، بنابراین پایین آمدن سرانه منابع آب تجدیدشونده، گسترش یافتن منابع آلوده‌کننده آب، برداشت بیشتر از سفره‌های آب زیرزمینی از جمله چالش‌های عمده موجود در بخش منابع آب کشور محسوب می‌شود.

این مدرس دانشگاه ادامه داد: بروز خشکسالی‌های متوالی در طی سال‌های اخیر و افزایش فاضلاب‌های صنعتی، شهری و نیز زه‌آبهای کشاورزی، آلوده شدن منابع آب، دستیابی به آب را با بحران شدیدتری روبرو کرده است، به شکلی که تأمین کردن آب قابل دسترس و مطمئن جهت مصارف گوناگون یکی از چالش‌های مهم برای دولت و به ویژه وزارت نیروست.

حقی‌زاده متوسط ظرفیت تبخیر سالیانه در جهان برابر با ۷۰۰ میلیلیتر و در کشور ایران برابر با ۲ هزار و ۱۰۰ میلیلیتر اعلام کرد و با بیان اینکه این آمار حاکی از آن است که تبخیر سالانه در ایران سه برابر متوسط تبخیر سالیانه جهانی است، بنابراین ایران دارای محدودیت و کمبود منابع آبی جدی‌تری است و براساس میزان کمبود و افزایش تقاضای آب، مدیریت این ماده حیاتی در بخش‌های گوناگون اقتصادی بسیار مهم  است، گفت: متأسفانه عوامل تأثیرگذار بر عرضه و تقاضای آب به نحوی ایجادشده‌اند که موجب تشدید می‌شود عوامل نامطلوب طرف عرضه شامل افزایش دمای کره زمین، کاهش بارندگی و ناهمگونی مکانی و زمانی، افزایش تبخیر ازیک‌طرف، عوامل نامطلوب طرف تقاضا از طرف دیگر که شامل افزایش شهرنشینی، افزایش جمعیت، عدم اصلاح الگوی مصرف و هزینه‌های بالای بازیافت، افزایش بنگاه‌های صنعتی، درمجموع باعث شده  که تخصیص بهینه آب و افزایش کارایی آن در همه بخش‌های اقتصادی و همچون صنعت مدنظر قرار گرفته شود.

تعیین کردن قیمت واقعی هر کالا به برآوردهای اقتصادی دقیق و جامع نیازمند است

وی اضافه کرد: شناسایی علل ریشه‌ای این مشکل و اتخاذ رویکردهای مطلوب به منظور مدیریت، تخصیص آب و جداسازی، به عنوان استراتژی اصلی جهت غلبه بر این کمبود آب محسوب می‌شوند ولیکن کشورهای درحال توسعه همچون ایران با یکسری مشکلات دیگر هم مواجه خواهد بود یکی از این مشکلات می‌توان به عدم آگاهی محیط شهروندان، صنایع آب‌بر و نبود مقررات مناسب به منظور بهره‌برداری و مدیریت منابع آب اشاره کرد، این مسئله بیانگر ضرورت الگوسازی و پیش‌بینی تقاضای آب در کشاورزی، صنعت، زندگی خانگی و محیط زیست است و با توجه به‌مراتب اهمیت قیمت‌گذاری آب، ضرورت دارد که اجرایی شدن قیمت‌گذاری آب مدنظر قرار گیرد تا در هر منطقه ابعاد مسئله به‌خوبی شناسایی شود.

عضو انجمن علوم و مهندسی منابع آب ایران تاکید کرد: آب به علت دارا بودن ویژگی‌های خاص خود(قـوانین داد و ستد، اشتراک مالکیت، آثار جانبی و ... )متفاوت از دیگر کالاهاست؛ ویژگی‌های مذکور باعث شده بازار منظم و متشکلی برای آب در دسترس نباشد و به صورت پیوسته تامین منـابع آب در یک ساختار انحصار طبیعی انجام گیرد.

حقی‌زاده تصریح کرد: آشنا بودن با اصول صحیح قیمت‌گذاری بر اساس نوع و میزان مصرف، می‌توانـد هم برای سرمایه‌گـذار (به منظور ارائـه دادن قیمـت پیشنهادی) و هم برای سـرمایه‌پذیر به منظور محاسبه کردن قیمت عرضه مـورد اسـتفاده قرار گیرد.

عضو هیات علمی دانشگاه لرستان یادآور شد: در کشور ایران قیمت‌گذاری این کالای با ارزش بدون استفاده از هیچ‌گونه پشتوانه علمی و اقتصادی انجام گرفته که موجب شده  مصرف‌کنندگان آب در بخش صنعت، خانگی و کشاورزی هیچ‌گونه الزامی به منظور مصرف بهینه و یا حتی کاهش تقاضای مصرف احساس نکنند و این درحالیست که تعیین کردن قیمت واقعی هر کالا به برآوردهای اقتصادی دقیق و جامع نیازمند است، در صورت عدم پیاده‌سازی صحیح آن نیز نتایج مطلوبی را در پی نخواهد داشت.

انتهای پیام