مدیر گروه سیره اهل بیت (ع) پژوهشگاه فرهنگ و علوم اسلامی گفت: یکی از مباحثی که در بررسی سیره امام حسین(ع) کمتر مورد توجه قرار گرفته، بحث کرامت انسانی است. در حالی که ما در نوع رفتار آن حضرت با یاران و حتی دشمنان خود این موضوع بسیار مهم را به کرات مشاهده می‌کنیم.

حجت‌الاسلام والمسلمین حمیدرضا مطهری در گفت‌وگو با خبرنگار دین و اندیشه خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، با اشاره به موضوع کرامت انسانی در نهضت حسینی و سیره امام حسین (ع)، تصریح کرد: کرامت انسانی به عنوان یکی از ارزش‌های اسلامی همواره مورد توجه قرار گرفته است. یعنی انسان‌ها فارغ از دین، رنگ، نژاد و قوم محترم هستند و کرامت دارند. بنابراین یکی از مهم‌ترین نکاتی که در دین اسلام به آن تاکید و سفارش شده، بحث کرامت انسانی است که این موضوع در آیات قرآن کریم و سنت و سیره معصومین (ع) مورد توجه قرار گرفته است.

این پژوهشگر سیره معصومین (ع) با اشاره به نامه امام علی (ع) به مالک اشتر در این ارتباط افزود: آن حضرت خطاب به مالک فرمودند؛ ای مالک تو نسبت به مردم مانند حیوان درنده نباش، زیرا آن‌ها دو گروه هستند، یا برادر دینی تواند یا همانند تو در آفرینش هستند.

مطهری در ادامه با بیان مصادیقی از توجه به کرامت اسلامی در سیره امام حسین (ع) گفت: این بحث را در محورهایی همچون خداباوری، تقوای الهی، اجتناب از گناهان، اخلاق‌مداری و اهتمام به عزت انسانی به صورت ویژه در کلام امام حسین (ع) می‌بینیم.

وی با اشاره به این‌که «اهتمام به عزت انسانی یکی از راه‌های دستیابی انسان به کرامت است» گفت: امام حسین (ع) در روز عاشورا و در آن شرایط سخت می‌فرمایند؛ خدایا تو تکیه‌گاه و تنها امید من در هر بلا و سختی هستی و این ارتباط آن حضرت با معبود خویش را در سخت‌ترین شرایط نشان می‌دهد.

مدیر گروه سیره اهل بیت پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت (ع) ادامه داد: اخلاق‌مداری امام حسین (ع) در رفتار با یاران خود و حتی در برخورد با دشمنان در جریان حادثه عاشورا بسیار برجسته است. یکی از مهم‌ترین نکات در رفتار امام با یاران این است که ایشان هیچ یک از یاران خود را در تنگنا یا معذوریت برای ماندن در کنار خود قرار ندادند یعنی امام هیچ اصراری به همراهی آنها نداشته‌اند، بلکه حتی در شب عاشورا، به اصحابشان فرمودند این دشمن با من کار دارد. هرکس که نمی‌خواهد بماند می‌تواند جانش را بردارد و از اینجا برود، در واقع امام با این سخن بیعت خود را از آن‌ها برداشتند و راه را برایشان بازگذاشتند.

مطهری خاطرنشان کرد: اخلاق‌مداری امام حسین (ع) در برخورد با سپاهیان دشمن نیز در اوج خود قرار دارد. به عنوان مثال، می‌توان به رفتار آن حضرت با سپاهیان حر اشاره کرد که نشانگر روح والای امام حسین (ع) است. در این اتفاق که امام بعد از گذراندن راه طولانی به نقطه‌ای رسیدند که با سپاهیان حر مواجه شدند. گرمای هوا و کمبود آب در آن منطقه هرکس را در اندیشه حفظ آب می‌انداخت. در این حالت سپاهیان حر با حالت تشنگی شدید با سپاه امام مواجه شدند. برخی از یاران امام پیشنهاد دادند که این بهترین زمان برای جنگ با آنهاست تا آنها را از سر راه برداریم.

وی ادامه داد: امام حسین (ع) نه تنها پیشنهاد یاران خود را نپذیرفتند، بلکه دستور دادند سپاهیان تشنه حر را سیراب کنند و حتی فرمودند که چهارپایان آن‌ها را نیز سیراب کنید. آنچه که این زیبایی حرکت امام را برجسته می‌کند، آن است که امام حسین (ع) حتی به دست خود به سپاهیان حر آب دادند.

این استاد تاریخ اسلام با بیان این‌که «ارزش رفتار امام حسین (ع)، زمانی بیشتر مشخص می‌شود که این اقدام را با حرکت چند روز بعد سپاهیان حر مقایسه کنیم» گفت: باید توجه کرد که امام براساس علم الهی و حتی براساس تجربه، می‌دانستند که آنها مانع از دسترسی سپاه و یارانش به آب خواهند شد. لذا با مقایسه این دو اقدام، اهمیت برخورد و رفتار امام حسین (ع) دوچندان می‌شود.

مطهری خاطرنشان کرد: یکی از سپاهیان حر که در این جریان حضور داشته، چنین می‌گوید؛ آخرین نفر از سپاهیان حر بودم که به امام حسین (ع) رسیدم. از شدت تشنگی نمی‌توانستم حتی مشک آب را در دهان بگیرم و از آن بنوشم، اما دیدم او (امام حسین (ع)) با دست خود مرا سیراب کرد، بنابراین این اوج اهتمام امام به رفتار انسانی و نجات نوع انسان است.

وی در ادامه با اشاره به رفتار و برخورد امام حسین (ع) در پاسخگویی به دشمنان حتی در سخت‌ترین شرایط گفت: در روز تاسوعا، شمر به عنوان اینکه از قوم و قبیله حضرت ام‌البنین (ع) مادر حضرت ابوالفضل (ع) بود، برای فرزندان او امان‌نامه گرفت و در کنار خیمه‌ها آنها را صدا زد تا این امان‌نامه را بر ایشان بدهد، اما حضرت عباس و برادرانشان حتی شرم داشتند که به وی پاسخ بدهند. امام حسین (ع) وقتی این صحنه را دیدند، خطاب به حضرت عباس (ع) فرمودند، جواب او را بدهید.

این استاد حوزه و دانشگاه، تصریح کرد: این حرکت امام حسین (ع) اهتمام آن حضرت در برخورد با یکی از سخت‌ترین دشمنانش را نشان می‌دهد که حتی برادرانش را ملزم به پاسخگویی به دشمن خود می‌کند.

مطهری یکی از موارد دیگر در سیره امام حسین (ع) را شیوه پاسخگویی آن حضرت به توهین‌های دشمنان عنوان کرد و گفت: در حالی که برخی از لشگریان ابن‌زیاد در روز عاشورا توهین‌هایی به امام انجام دادند، اما امام با ملایمت و سخن نیکو جواب آنها را داد. به عنوان مثال یکی از لشگریان ابن زیاد به امام جسارت کرد و ایشان را بشارت به دوزخ داد، اما امام با صبر، بردباری و سخن نیکو در پاسخ این شخص فرمودند؛ من به سوی خدای مهربانم می‌روم و این یکی از مهم‌ترین نکاتی است که در نوع برخورد امام با دشمنان مطرح است.

وی یادآور شد: از دیگر نکات مهمی که در رفتار امام حسین (ع) می‌تواند برای ما درس‌آموز باشد، تلاش ایشان برای نجات دشمن است. به طوری که امام در طول قیام سعی می‌کردند افراد از جهالت و گرفتار شدن در دوزخ و عذاب نجات یابند. بنابراین آن حضرت در آخرین سخنان خود به دشمن فرمودند؛ اگر شما دین ندارید، لااقل آزاده باشید. یعنی در این لحظات نیز سعی می‌کردند که آنها را از گمراهی نجات بدهند.

مدیرگروه سیره اهل بیت پژوهشگاه فرهنگ و علوم اسلامی در پایان تصریح کرد: امر به معروف و نهی از منکر یکی از مهم‌ترین فاکتورهای احیای کرامت و عزت انسانی است که امام حسین (ع) از سرآغاز حرکت خود تا پایان بر این نکته بسیار مهم توجه و تاکید داشته‌اند و اساس قیام ایشان احیای فریضه امر به معروف و نهی از منکر بود.

انتهای پیام