آیین اختتامیه نخستین اجلاس بین‌المللی ایران‌شناسان با حضور ایران‌شناسان نقاط مختلف دنیا امروز سه‌شنبه ۲۷ آبان در دانشگاه شیراز برگزار شد.
معاون سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در این مراسم گفت: این گردهمایی تنها یک همایش علمی نبود، بلکه آیینی از هم‌افزایی دل‌ها و اندیشه‌ها برای شناخت ژرفای تمدنی بود که هنوز می‌توان تپش آن را در رگ‌های تاریخ شنید.
حسین دیوسالار افزود: حضور ۴۷ ایران‌شناس از ۲۴ کشور جهان تصویری روشن از حقیقتی زیبا آفرید و نشان داد ایران همچنان الهام‌بخش و درخشان در سپهر فرهنگ جهانی است.
ایران‌شناسان؛ سفیران دانایی و راویان دوستی
وی با تأکید بر نقش ایران‌شناسان گفت: شما اساتید، بانوان و آقایان ایران‌شناس، سفیران دانایی و راویان صداقت هستید؛ آنان که با پژوهش و تأمل، دیوار بی‌اعتمادی را فرومی‌ریزند و پلی از شناخت و دوستی میان ملت‌ها می‌سازند.
دیوسالار افزود: در روزگاری که هیاهوی رسانه‌ها گاه چهره حقیقت را در غبار پنهان می‌کند، حضور شما نشانه ایمان به گفت‌وگو، خرد و همدلی است. شما ثابت کردید که شناخت ایران راهی برای شناخت انسان و ایران‌شناسی زبان مشترک فرهنگ‌هاست.
معاون سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی با تشریح عملکرد این رویداد گفت: در طول این اجلاس هفت نشست علمی برگزار شد، ۳۰۰ مقاله پژوهشی ارائه و چهار طرح پژوهشی مشترک پایه‌گذاری شد و حرکت به سمت تأسیس شبکه جهانی ایران‌شناسان شکل گرفت. اینها نشانه‌های زنده از تولد فصلی نو در ایران‌شناسی نوین و جهانی است.
وی با اشاره به برنامه‌های پیشِ‌رو گفت: ایجاد کرسی‌های ایران‌شناسی در دانشگاه‌های معتبر جهان، راه‌اندازی پایگاه جامع دیجیتال برای میراث و متون ایران‌شناسی، اعطای بورس به پژوهشگران بین‌المللی، انتشار دایره‌المعارف ده‌جلدی ایران‌شناسی به سه زبان زنده دنیا و طراحی جایزه ملی ایران‌شناسی، بخشی از افق روشن پیش‌روی این حوزه است.
دیوسالار با تأکید بر اینکه این اجلاس «پایان یک آغاز» است، سخنان خود را جمع‌بندی کرد و افزود: راهی روشن پیش‌روی ماست؛ راهی که از دل تاریخ می‌گذرد و به آینده‌ای سرشار از امید می‌رود؛ راهی که در آن خرد و مهربانی ستون‌های استوار تمدن ایرانی هستند.
برگزاری اجلاس با مشارکت دانشگاه‌ها و نهادهای ملی
دبیرکل اجلاس بین‌المللی ایران‌شناسان نیز در این مراسم اعلام کرد که این رویداد با همراهی دانشگاه‌های شهید بهشتی، علامه طباطبایی، علم و فرهنگ، دانشگاه تهران، دانشگاه شیراز، بنیاد ایران‌شناسی و با مدیریت سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی برگزار شده است.
محمود جعفری دهقی با اشاره به اهمیت علمی این رویداد افزود: سخنرانی‌های تخصصی که در شیراز و تخت‌جمشید ارائه شد، نمونه‌ای از جایگاه برجسته این اجلاس در حوزه ایران‌شناسی است.
وی با اشاره به حضور وزرا و مسئولان فرهنگی کشور در مراسم افتتاحیه گفت: امیدواریم با ایجاد دبیرخانه دائمی، این اجلاس به‌صورت مستمر و منظم ادامه یابد.
ایران‌شناسی در برابر جریان ایران‌هراسی
معاون بنیاد ایران‌شناسی نیز بر ضرورت توسعه فعالیت‌های علمی در حوزه ایران‌شناسی تأکید کرد و گفت: اگر بتوانیم پژوهش‌های ایران‌شناسی را در عرصه بین‌المللی تقویت کنیم، قطعاً در کاهش هجمه‌های ایران‌هراسانه دشمنان مؤثر خواهد بود.
محسن فانیانی یادآور شد: در روز نخست اجلاس، نشست‌هایی با محوریت «ایران‌هراسی در بستر جهانی‌شدن» و «ایران، دیپلماسی و تعاملات فرهنگی» در بنیاد ایران‌شناسی برگزار شد.
وی با استناد به بانک اطلاعاتی بنیاد ایران‌شناسی اظهار کرد: تا امروز ۸۲ کشور در بخش‌های مختلف ایران‌شناسی فعالیت داشته‌اند و نمایندگانی از ۲۳ کشور در این اجلاس حضور یافتند. امیدواریم در دوره‌های بعدی، شاهد مشارکت ایران‌شناسان بیشتری از سایر کشورها باشیم.
معاون بنیاد ایران‌شناسی همچنین گفت: حدود ۳۸۰۰ پژوهشگر در جهان که به زبان‌های فارسی، عربی و لاتین در زمینه ایران‌شناسی فعالیت می‌کنند، شناسایی شده‌اند. تشکیل دبیرخانه دائمی انجمن ایران‌شناسی می‌تواند این جریان علمی را به نقطه مطلوب برساند.
اعلام آمادگی ISC برای میزبانی دبیرخانه
سعید بختیاری، نماینده مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام (ISC) نیز در این مراسم از آمادگی این مرکز برای میزبانی دبیرخانه دائمی اجلاس ایران‌شناسی خبر داد و ابراز امیدواری کرد که این اقدام به انسجام و توسعه فعالیت‌های ایران‌شناسی کمک کند.
نقش محوری شیراز در مسیر ایران‌شناسی
رئیس دانشگاه شیراز، نیز در این مراسم تأکید کرد: ایران‌شناسی تنها یک رشته دانشگاهی نیست، بلکه پلی است میان گذشته پرشکوه ایران و آینده روشن بشریت.
علیرضا افشاری‌فر ادامه داد: شیراز و استان فارس سهمی فراتر از باستان‌شناسی در این عرصه دارند. این شهر پایتخت فرهنگی ایران است و دانشگاه شیراز همواره پذیرای ایران‌شناسان از سراسر جهان خواهد بود.
بیانیه پایانی
همچنین پایان‌بخش این برنامه قرائت بیانیه پایانی اجلاس بین‌المللی ایران‌شناسی بود که توسط دبیرکل اجلاس قرائت شد.
در این بیانیه آمده است:
اجلاس بین‌المللی ایران‌شناسی با شعار «گفت‌وگوی فرهنگی ایران‌شناسان فرصت‌ها و ظرفیت‌های همکاری‌های علمی، آموزشی و فرهنگی در حوزه مطالعات ایران» با حضور ایران‌شناسان و کنشگران فعال در حوزه مطالعات ایران از تاریخ ۲۴ لغایت ۲۷ آبان ۱۴۰۴ در تهران و شیراز برگزار شد.
در این اجلاس که با هدف گسترش همکاری‌ها و تعاملات علمی پژوهشی و فرهنگی میان ایران‌شناسان ایرانی و خارجی، به‌روزرسانی مطالعات و دانش ایران‌شناسی، بازتعریف جایگاه ایران‌شناسی در جهان متحول معاصر، روایت دقیق و جامع از ایران و همچنین بهره‌گیری از ظرفیت فراموش‌شده ایران‌شناسی در توسعه روابط فرهنگی ایران با سایر جوامع برپا شده بود، بیش از ۴۷ تن از ایران‌شناسان خارجی از کشورهای روسیه، ترکیه، چین، ارمنستان، ازبکستان، قزاقستان، تاجیکستان، پاکستان، سریلانکا، بنگلادش، هند، عراق، لبنان، تونس، قطر، عمان، اندونزی، مالزی، ایتالیا، یونان و صربستان و همچنین جمعی از اساتید برجسته ایران‌شناسی ایران حضور داشتند.
شرکت‌کنندگان طی چهار روز برنامه‌های اجلاس و نشست‌های تخصصی که در مراکز علمی و فرهنگی در تهران و شیراز برگزار شد، پیرامون موضوعاتی چون ایران‌شناسی معاصر و دیپلماسی فرهنگی، تجلی ایران‌شناسی در میراث معنوی آب و معماری، ایران‌شناسی و گردشگری، مبانی نظری و معرفت‌شناختی ایران‌شناسی، حافظ و ایران‌شناسی، ایران‌شناسی و فناوری‌های نوین، دیپلماسی علمی و ایران‌شناسی به تبادل نظر و گفت‌وگو و ارائه مقالات علمی پرداختند.
الف: موارد مورد تاکید در نشست‌ها و برنامه‌های اجلاس
- تدوین چشم‌اندازی نظری برای ایران‌شناسی معاصر به‌مثابه اندیشه‌ای زنده، پویا و پایا میان گذشته، حال و آینده
- ضرورت تداوم گفت‌وگوها و همکاری‌های علمی میان مراکز و ایران‌شناسان خارجی با مراکز و اساتید حوزه مطالعات ایران در داخل ایران
- بهره‌گیری از ظرفیت‌های جهانی و فناوری‌های نوین در جهت گسترش و تعمیق گفتمان علمی ایران‌شناسی و حمایت، تشکیل و توسعه گروه‌های میان‌رشته‌ای
- شناخت عمیق‌تر و واقع‌گرایانه‌تر از ایران معاصر و افزایش سهم کارکردی حوزه ایران‌شناسی و ایران‌شناسان در توسعه و تحکیم مناسبات و تعاملات فرهنگی و علمی ایران با سایر جوامع
- تاکید بر پیوند میان ایران‌شناسی با ادبیات فارسی، مطالعات فرهنگی و اجتماعی و علوم و فناوری‌های پایه و کاربردی جهت شناخت عمیق‌تر روح ایرانی و میراث معنوی آن
- حمایت از توسعه کرسی‌ها و رشته‌های تخصصی، اردوها و فرصت‌های علمی-آموزشی در حوزه ایران‌شناسی به ویژه مطالعات ایران معاصر
- گسترش ارتباطات علمی و همکاری‌های آموزشی در حوزه ایران‌شناسی میان مراجع علمی دانشگاهی داخل و خارج
- تولید منابع مناسب در حوزه ایران‌شناسی با تاکید بر مطالعات ایران معاصر
- افزایش رشته‌ها و ظرفیت‌های پذیرش، تربیت دانشجو و استاد در حوزه ایران‌شناسی و تبادل استاد و دانشجو میان دانشگاه‌ها و مراکز علمی ایران و سایر کشورها
- بهره‌گیری از ظرفیت دیپلماسی علمی در توسعه و تحکیم همکاری‌های علمی میان مراکز ایران‌شناسی داخل و خارج و پشتیبانی از فعالیت‌ها و ماموریت‌های چندکارکردی این مراکز
- بسترسازی برای تربیت نسل جدید ایران‌شناسان، گسترش فهم ارزش‌های چندگانه زبان فارسی و حوزه ایران‌شناسی نزد استادان و پژوهشگران داخلی و توسعه مطالعات ایران معاصر
ب: موارد مورد توافق
شرکت‌کنندگان در این دور از اجلاس ضمن تشکر و قدردانی از سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، بنیاد ایران‌شناسی، دانشگاه‌های شهید بهشتی، شیراز، علم و فرهنگ، علامه طباطبایی و تهران، مرکز بین‌الملل وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و موسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام (ISC) و استانداری فارس از میزبانی و همکاری آنان در برپایی شایسته این رویداد بین‌المللی، به منظور تداوم ارتباطات و همکاری‌ها و اجرایی‌سازی توافقات، نسبت به موارد مشروح زیر توافق نمودند:
- تداوم برپایی اجلاس به‌صورت دوسالانه و برپایی نشست‌های دوره‌ای در مراکز علمی و دانشگاهی
- تاسیس دبیرخانه دائمی اجلاس با هدف پیگیری و برنامه‌ریزی ارتباطات و همکاری‌های مراکز ایران‌شناسی و اجرایی‌سازی توافقات
- تاسیس مجمع بین‌المللی همکاری‌های علمی-فرهنگی ایران‌شناسی به‌منظور تسهیل و پایدارسازی همکاری‌های علمی-فرهنگی میان مراکز و کنشگران حوزه مطالعات ایران در داخل و خارج ایران
- فعال‌سازی تارنما و انتشار فصلنامه‌ها و گاهنامه‌های تخصصی و انتشار کتب موضوعی با مشارکت اعضای مجمع از سوی دبیرخانه اجلاس
- ساماندهی بانک اطلاعات، داده‌ها و زیرساخت‌های مناسب مربوط به مطالعات ایران جهت دسترسی پژوهشگران حوزه مطالعات ایران با همکاری بنیاد ایران‌شناسی، موسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام (ISC) و دانشگاه‌های ایرانی
- حمایت از برپایی و مشارکت اجرایی فرصت‌ها و اردوهای آموزشی و جذب بورسیه‌های تحصیلی ایران‌شناسی از سوی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، بنیاد ایران‌شناسی، موسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام (ISC) و دانشگاه‌های مشارکت‌کننده در اجلاس
در پایان ضمن قدردانی از همه ایران‌شناسان شرکت‌کننده در این اجلاس، امید می‌رود این بیانیه به‌عنوان مبنایی مورد توافق جهت دستورکار همکاری‌های آتی در حوزه ایران‌شناسی مورد توجه قرار گرفته و در اجرایی‌سازی هرچه بهتر آن مشارکت لازم به عمل آید، ان‌شاءالله.
انتهای پیام
نظرات